Sanayi

Doksanlı yılların başından itibaren bölgede yaşanan savaşlar, uluslararası yaptırımlar ve ekonomik kargaşa nedeniyle Sırbistan sanayisi ağır zarara uğramış, birçok üretim tesisi atıl durumda kalmış ve sanayi üretiminde ciddi bir daralma yaşanmıştır. 2009 yılında AB’ye yapılan tam üyelik başvurusunun ardından ise AB ile bütünleşmeyi hedefleyen kararlı bir ekonomik programın uygulanması ile sanayi tekrar toparlanmaya başlamıştır.

Sırbistan’da küresel pandemi ile üretim süreçlerinde ve tedarik zincirlerinde kesintiler yaşanmış olmakla birlikte pandeminin etkisinin azalmaya başlamasıyla imalat sanayi de hızlı bir toparlanma sürecine girmiştir. 2021 yılında %7,5 büyüyen Sırbistan ekonomisinde imalat sanayi üretimi %5,6 oranında artış göstermiştir. Ancak, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle ortaya çıkan küresel belirsizler ve artan girdi maliyetleri Sırbistan ekonomisini de etkilemiş olup 2022 yılında ekonomi %2,3 oranında büyümüş, imalat sanayi üretimi de %1,7 oranında artış göstermiştir. Söz konusu belirsizliğin devam etmesi ve artan enerji fiyatları ise imalat sanayi sektörünün 2023 yılı gelişimini de tehdit etmektedir.

Sırbistan’ın gayri safi milli hasılasının %13’ünü imalat sanayi oluşturmakta olup Sırbistan Hükümeti, imalat sektörünün geliştirilmesi için Sırbistan ekonomisini ileri seviyeye taşıyacak katma değerli imalata yönelik yatırımları teşvik etmekte ve yenilikçi Ar-Ge çalışmalarını desteklemek üzere hibeler ve kapsamlı destek enstrümanları sağlamaktadır. Ayrıca Sırbistan, büyük ana sanayi üreticileri AB’de bulunan birçok sektör için, yan sanayi veya orijinal parça üretimi yapan yatırımları da çekmektedir. Sırbistan ekonomisinin en güçlü imalat sektörleri; otomotiv, metal sanayi, makine, kimya, elektronik, savunma, mobilya, gıda işleme ve ilaçtır.

Sırbistan’ın ihracatının %10’unu, doğrudan yabancı yatırımların %14’ünü oluşturan otomotiv sektörü 70.000’den fazla kişiye istihdam sağlayan önemli imalat sektörlerinden birisidir. Otomotiv sektörü Sırbistan’da üretim anlamında ciddi gelişen bir sektördür. FCA (Fiat Chrysler Automobile) ile Fransız PCA Grup’un birleşmesiyle oluşan Stellantis şirketi 2024 yılından itibaren Sırbistan’da elektrikli otomobil üretimine başlayacaktır.

 2008 yılında Fiat’ın Kragujevac’taki yatırımıyla birlikte Fiat’ın Tier 1 tedarikçileri ile Sırbistan’ın maliyet avantajı, lojistik konumu ve devlet teşviklerinden istifade etmek isteyen diğer OEM, Tier 1 ve Tier 2 tedarikçileri de Sırbistan’a yatırım yapmaya karar vermiştir. Sırbistan’da araç üreten firma sayısı sınırlı olmakla birlikte Sırp otomotiv endüstrisi neredeyse tüm Avrupalı ve bazı Asyalı otomotiv üreticilerine doğrudan tedarik sağlamaktadır. Sektörde genel olarak gövde ve motor parçaları, hortum, kablo, koltuk, silecek gibi parça ve bileşenler (Leoni, Agena, Novares, BMTS Technology, Le Belier, Yura, Mei Ta, Magneti Marelli, Gruppo, Proma and Sigit), lastikler (Continental, Michelin, Cooper Tires, Toyo Tires, Linglong Tire) ile elektronik aksamlar (Johnson Electric, ZF Friedrichshafen, Bosch, Brose, Grah Automotive) üretilmektedir. Bunun yanı sıra ülkede IMI, Continental, Bosch, ZF Friedrichshafen, Rivian şirketlerinin Ar-Ge merkezleri bulunmaktadır.

Sırbistan’ın yüksek teknolojili üretime yönelik teşvikleriyle birlikte elektrikli araç bataryası, elektrikli motor, turbo motor, radar ve optik sensör ile konvertör üretimine yönelik yabancı yatırımcıların ilgisi artmıştır. Elektrikli araçların üretiminin artmasıyla önümüzdeki dönemde 20 / 37 şarj istasyonu ihtiyacının da artması beklenmekte olup bu durumun ülkemiz ihracatçıları için önemli fırsatlar sağlayabileceği değerlendirilmektedir.